شهر زيباي كليبر
یازار : TTOTT | بؤلوم : آذربايجان شناسي
+0 امتياز
شهر زيباي كليبر
نگاهي كوتاه به شهرستان كليبر
كليبر يكي از شهرستان هاي استان آذربايجان شرقي است كه در ناحيه ي شمال خاوري اين استان واقع شده است. اين شهرستان از نظر كشاورزي و باغ داري وضع خوب و پر رونقي داشته و كشت در آن به صورت آبي و ديمي است. سراسر منطقه ي كليبر را كوهستان ها و جنگل هاي تنك و انبوه پوشانيده و جلوه ي زيبايي به نمايش گذاشته است. دره ي پيغام و مناطق حفاظت شده ي اين شهرستان به همراه بناهاي تاريخي مانند قلعه بابك، قلعه پيغام، بقعه ها، قلعه هاي قديمي، برج ها، پل ها، تپه هاي باستاني، مناطق تاريخي و عمارت هاي قديمي از جمله ساختمان تاريخي طومانيانس از جاذبه هاي تاريخي و مكان هاي ديدني منطقه محسوب مي شوند.
وجه تسميه و پيشينه تاريخي:
در روزگاران قديم اهر و كليبر از قصبات پيشكين( مشگين شهر ) بودند. حمدالله مستوفي در ذكر منطقه تومان پيشگين، درباره كليبر چنين مي نويسد: «تومان پيشگين، در اين تومان هفت شهر است. پيشگين، خيار، انار، ارجاق، اهر، تكلفه، كلنبر( كليبر)». از نظر تاريخي، كليبر به خاطر وجود قلعه بابك كه روزگاري مركز قدرت بابك خرم دين بوده، داراي اهميت فوق العاده اي است.
مشخصات جغرافيايي:
كليبر يكي از شهرستان هاي استان آذربايجان شرقي است كه در ناحيه ي شمال خاوري اين استان واقع شده است. شهرستان كليبر از جنوب با اهر از شمال با جمهوري آذربايجان از باختر با رود ارس و جمهوري ارمنستان و از خاور با استان اردبيل همسايه است. كليبر در بستر رود كليبر و در سرزميني صخره اي واقع شده و تنها معبر كوهستاني ميان اهر و بخش هاي ساحلي رود ارس است. آب و هواي اين شهرستان نسبتا سرد و نيمه خشك است. كليبر در 47 درجه و 02 دقيقه درازاي خاوري و 38 درجه و 52 دقيقه پهناي شمالي و در ارتفاع 1240 متري از سطح دريا واقع شده است. مسير راه كليبر – اهر به درازاي تقريبي 45 كيلومتر يكي از مسيرهاي دسترسي به اين منطقه است. راه هاي منشعب از مركز شهرستان عبارتنداز: جاده شوسه كليبر- مغان (اصلاندوز) و خمارلو به سمت شمال خاوري كه اين جاده تا سه راه اسكانلو به طول 60 كيلومتر و تا خمارلو به درازاي 71 كيلومتر شوسه است.
پلهاي خداآفرين در شهرستان كليبر :
روي رودخانه ارس، دو پل تاريخي به فاصله اندكي (100 متر) از يكديگر بنا شده است كه به نام خداآفرين مشهورهستند. اولي منسوب به قرن ششم هجري (دوره سلجوقيان) بوده كه درازاي آن 160 متراست و از 15 طاق جناقي و هلالي با ابعاد نامساوي و غير مشابه تشكيل شده است. پل دوم خدا آفرين با 120 متر درازا، ده طاق دارد و منسوب به دوره صفوي است ومصالح ساختماني آن سنگ تراشيده با ملاط گچ و آهك است. اين پل ها بر روي رودخانه ارس در مجاورت دهستان كيوان، بخش خدا آفرين و 80 كيلومتري شمال شهرستان كليبر، به فاصله حدود 100 متري از همديگر قرار دارد. در حال حاضر، يكي از پل ها به صورت نيمه ويران در آمده، ولي دومي آباد است و تنها در مواقع ضروري مورد استفاده قرار مي گيرد.
در خصوص تاريخ ساخت اين پل ها، مدرك مستندي در دست نيست. آن چه از منابع تاريخي و مدارك باستان شناسي بر مي آيد، از روزگار باستان و در دوره هاي مختلف، پل هاي متعددي بر رودخانه ارس زده شده كه قديمي ترين آن ها متعلق به اوايل هزاره اول قبل از ميلاد است، اما از پلي با نام خدا آفرين، اولين بار در حدود سال 740 هـ. ق در كتاب «نزهه القلوب» حمد الله مستوفي ياد مي شود: «زنگيان چند پاره ديه است و اكنون داخل مردانقم، پل خدا آفرين بر آب ارس، در آن حدود است. بكربن عبدالله... ساخت در سنه خمس و عشر هجري (سال 15 هجري)». هر چند در درستي مطلب فوق ترديد وجود دارد، اما اين امر مسلم است كه خيلي قبل از سال 740 هـ. ق پلي با نام خدا آفرين بر روي رودخانه ارس برپا بوده است.
به نظر مي رسد كه اين پل بارها ويران و بازسازي شده باشد. پل هايي كه امروزه بر روي رودخانه ارس مشاهده مي شود، ظاهرا مربوط به دوره صفويه و قاجاريه است. پل كوچك خدا آفرين كه به صورت نيمه ويران درآمده و بخشي طاق هاي آن فرو ريخته، مربوط به دوره صفوي و احتمالا از ساخته هاي شاه عباس اول است.
اين پل حدود 120 متر درازا، 6 متر پهنا، 12 متر ارتفاع و 11 دهانه يا چشمه طاق داشته و براي ساخت آن از سنگ هاي تراشيده، سنگ لاشه و ملات آهكي استفاده شده است. در حال حاضر، تنها سه دهانه پل باقي مانده و بقيه از بين رفته است. اين پل به شماره 1859 به ثبت تاريخي رسيده است.
پل بزرگ خدا آفرين، منسوب به دوره سلجوقي است، اما به نظر مي رسد كه در دوره قاجاريه به طور كامل بازسازي شده باشد و از همين رو، والقرام كلايس، آن را از ساخته هاي عباس ميرزا نايب السلطنه مي داند. اين پل حدود 160 متر درازا( به نوشته كلايس، 220 متر با احتساب دو انتهاي آن) دارد كه امروزه 120 متر آن در خاك ايران و 40 متر ديگر آن در خاك جمهوري آذربايجان قرار گرفته است. پهناي رويه پل، 5/4 و ارتفاع آن حدود 10 متر و داراي 15 دهانه با طاق جناغي است. دهانه ها و طاق هاي پل داراي ابعاد و اشكال متفاوت مي باشد كه بخشي از آن به جهت سعي معماران در قرار دادن پايه هاي پل بر روي صخره هاي طبيعي بستر رودخانه و بخش ديگر مربوط به بازسازي هاي صورت گرفته است. پهناي دهانه از 80/8 تا 10/6 متر متغير است. پايه هاي پل از سنگ هاي قلوه و لاشه، و طاق ها و بدنه آن از آجر با ملات آهكي و گچي ساخته شده است. اين پل در وضعيت نسبتا مناسبي قرار دارد اما به جهت قرار داشتن در نقطه مرزي، تنها در موارد ضروري مورد استفاده قرار مي گيرد. اين پل به شماره 1858 به ثبت تاريخي رسيده است.
منطقه تاريخي قوبول دره سي كليبر
قوبول دره سي در يك كيلومتري باختر قريه چناب از توابع هوراند (دو كيلومتري جاده اهر – كليبر) پشت كوه سنگي مرتفعي واقع شده و در مقابل آن، كوه هشت سر قرار دارد كه به روايتي مسكن اصلي بابك خرمدين بوده است.
تپه تاريخي اژدها داشي در اين دره قرار دارد. بر بدنه و بالاي آن غارهايي است كه به گفته اهالي هر كدام گنجايش بيش از دو هزار نفر را دارد. بر روي تپه هاي قوبول دره سي، حفاري و تخريب هاي ناهنجاري صورت گرفته و تعداد قابل توجهي مجسمه هاي سنگي بيرون ريخته است. اين مجسمه ها كه تعداد آن ها از صد بيش تر است و در غارهايي وسيع سينه كوه پيدا شده اند، بيش تر صورت مردان جنگي را دارند كه دست بر سينه ايستاده اند. هم چنين در قوبول دره سي ميداني به نام هوشنگ شاه (لشكرگاه) و معبدي به نام جلال تالان كه احتمالا بازمانده يك آتشكده است وجود دارد. علاوه بر مجسمه هاي سنگي مردان جنگي، مجسمه هاي ديگري نيز به شكل گاو يا افراد غير نظامي از اين منطقه كشف شده كه نمي توان هويت دقيق محل آن را تعيين كرد. از طرف ديگر در اين ناحيه مقبره هايي وجود دارد كه سفال هاي منسوب به هزاره اول و دوم قبل از ميلاد از دورن آن ها به دست آمده است.
بقعه شاه حيدر كليبر:
بقعه شاه حيدر درروستاي شاه حيدر در 5/7 كيلومتري جنوب خاوري خداآفرين و 30 كيلومتري جاده شوسه اهر – كليبر قرار دارد و از جمله آثار تاريخي اين منطقه به شمار مي رود.
ساختمان تاريخي طومانيانس كليبر
در روستاهاي وينق و آينه لو، ساختمان تاريخي طومانيانس، كه تقريبا صد سال قدمت دارد در دو طبقه خيلي عظيم با سنگ هاي تراشيده شده، ايوان سراسري و چهاربرج (مانند قلعه هاي قديمي فرانسه) به سبك عمارت هاي قرن نوزدهم اروپا و روسيه ساخته شده است. مي نويسند، مظفر الدين شاه قاجار، هنگام مسافرت به اروپا در اين عمارت باشكوه استراحت كرده بود. سنگ نبشته اي در ديوار عمارت در كنار درب ورودي، تاريخ 1907 ميلادي را نشان مي دهد.
كليبر يكي از شهرستان هاي استان آذربايجان شرقي است كه در ناحيه ي شمال خاوري اين استان واقع شده است. اين شهرستان از نظر كشاورزي و باغ داري وضع خوب و پر رونقي داشته و كشت در آن به صورت آبي و ديمي است. سراسر منطقه ي كليبر را كوهستان ها و جنگل هاي تنك و انبوه پوشانيده و جلوه ي زيبايي به نمايش گذاشته است. دره ي پيغام و مناطق حفاظت شده ي اين شهرستان به همراه بناهاي تاريخي مانند قلعه بابك، قلعه پيغام، بقعه ها، قلعه هاي قديمي، برج ها، پل ها، تپه هاي باستاني، مناطق تاريخي و عمارت هاي قديمي از جمله ساختمان تاريخي طومانيانس از جاذبه هاي تاريخي و مكان هاي ديدني منطقه محسوب مي شوند.
وجه تسميه و پيشينه تاريخي:
در روزگاران قديم اهر و كليبر از قصبات پيشكين( مشگين شهر ) بودند. حمدالله مستوفي در ذكر منطقه تومان پيشگين، درباره كليبر چنين مي نويسد: «تومان پيشگين، در اين تومان هفت شهر است. پيشگين، خيار، انار، ارجاق، اهر، تكلفه، كلنبر( كليبر)». از نظر تاريخي، كليبر به خاطر وجود قلعه بابك كه روزگاري مركز قدرت بابك خرم دين بوده، داراي اهميت فوق العاده اي است.
مشخصات جغرافيايي:
كليبر يكي از شهرستان هاي استان آذربايجان شرقي است كه در ناحيه ي شمال خاوري اين استان واقع شده است. شهرستان كليبر از جنوب با اهر از شمال با جمهوري آذربايجان از باختر با رود ارس و جمهوري ارمنستان و از خاور با استان اردبيل همسايه است. كليبر در بستر رود كليبر و در سرزميني صخره اي واقع شده و تنها معبر كوهستاني ميان اهر و بخش هاي ساحلي رود ارس است. آب و هواي اين شهرستان نسبتا سرد و نيمه خشك است. كليبر در 47 درجه و 02 دقيقه درازاي خاوري و 38 درجه و 52 دقيقه پهناي شمالي و در ارتفاع 1240 متري از سطح دريا واقع شده است. مسير راه كليبر – اهر به درازاي تقريبي 45 كيلومتر يكي از مسيرهاي دسترسي به اين منطقه است. راه هاي منشعب از مركز شهرستان عبارتنداز: جاده شوسه كليبر- مغان (اصلاندوز) و خمارلو به سمت شمال خاوري كه اين جاده تا سه راه اسكانلو به طول 60 كيلومتر و تا خمارلو به درازاي 71 كيلومتر شوسه است.
پلهاي خداآفرين در شهرستان كليبر :
روي رودخانه ارس، دو پل تاريخي به فاصله اندكي (100 متر) از يكديگر بنا شده است كه به نام خداآفرين مشهورهستند. اولي منسوب به قرن ششم هجري (دوره سلجوقيان) بوده كه درازاي آن 160 متراست و از 15 طاق جناقي و هلالي با ابعاد نامساوي و غير مشابه تشكيل شده است. پل دوم خدا آفرين با 120 متر درازا، ده طاق دارد و منسوب به دوره صفوي است ومصالح ساختماني آن سنگ تراشيده با ملاط گچ و آهك است. اين پل ها بر روي رودخانه ارس در مجاورت دهستان كيوان، بخش خدا آفرين و 80 كيلومتري شمال شهرستان كليبر، به فاصله حدود 100 متري از همديگر قرار دارد. در حال حاضر، يكي از پل ها به صورت نيمه ويران در آمده، ولي دومي آباد است و تنها در مواقع ضروري مورد استفاده قرار مي گيرد.
در خصوص تاريخ ساخت اين پل ها، مدرك مستندي در دست نيست. آن چه از منابع تاريخي و مدارك باستان شناسي بر مي آيد، از روزگار باستان و در دوره هاي مختلف، پل هاي متعددي بر رودخانه ارس زده شده كه قديمي ترين آن ها متعلق به اوايل هزاره اول قبل از ميلاد است، اما از پلي با نام خدا آفرين، اولين بار در حدود سال 740 هـ. ق در كتاب «نزهه القلوب» حمد الله مستوفي ياد مي شود: «زنگيان چند پاره ديه است و اكنون داخل مردانقم، پل خدا آفرين بر آب ارس، در آن حدود است. بكربن عبدالله... ساخت در سنه خمس و عشر هجري (سال 15 هجري)». هر چند در درستي مطلب فوق ترديد وجود دارد، اما اين امر مسلم است كه خيلي قبل از سال 740 هـ. ق پلي با نام خدا آفرين بر روي رودخانه ارس برپا بوده است.
به نظر مي رسد كه اين پل بارها ويران و بازسازي شده باشد. پل هايي كه امروزه بر روي رودخانه ارس مشاهده مي شود، ظاهرا مربوط به دوره صفويه و قاجاريه است. پل كوچك خدا آفرين كه به صورت نيمه ويران درآمده و بخشي طاق هاي آن فرو ريخته، مربوط به دوره صفوي و احتمالا از ساخته هاي شاه عباس اول است.
اين پل حدود 120 متر درازا، 6 متر پهنا، 12 متر ارتفاع و 11 دهانه يا چشمه طاق داشته و براي ساخت آن از سنگ هاي تراشيده، سنگ لاشه و ملات آهكي استفاده شده است. در حال حاضر، تنها سه دهانه پل باقي مانده و بقيه از بين رفته است. اين پل به شماره 1859 به ثبت تاريخي رسيده است.
پل بزرگ خدا آفرين، منسوب به دوره سلجوقي است، اما به نظر مي رسد كه در دوره قاجاريه به طور كامل بازسازي شده باشد و از همين رو، والقرام كلايس، آن را از ساخته هاي عباس ميرزا نايب السلطنه مي داند. اين پل حدود 160 متر درازا( به نوشته كلايس، 220 متر با احتساب دو انتهاي آن) دارد كه امروزه 120 متر آن در خاك ايران و 40 متر ديگر آن در خاك جمهوري آذربايجان قرار گرفته است. پهناي رويه پل، 5/4 و ارتفاع آن حدود 10 متر و داراي 15 دهانه با طاق جناغي است. دهانه ها و طاق هاي پل داراي ابعاد و اشكال متفاوت مي باشد كه بخشي از آن به جهت سعي معماران در قرار دادن پايه هاي پل بر روي صخره هاي طبيعي بستر رودخانه و بخش ديگر مربوط به بازسازي هاي صورت گرفته است. پهناي دهانه از 80/8 تا 10/6 متر متغير است. پايه هاي پل از سنگ هاي قلوه و لاشه، و طاق ها و بدنه آن از آجر با ملات آهكي و گچي ساخته شده است. اين پل در وضعيت نسبتا مناسبي قرار دارد اما به جهت قرار داشتن در نقطه مرزي، تنها در موارد ضروري مورد استفاده قرار مي گيرد. اين پل به شماره 1858 به ثبت تاريخي رسيده است.
منطقه تاريخي قوبول دره سي كليبر
قوبول دره سي در يك كيلومتري باختر قريه چناب از توابع هوراند (دو كيلومتري جاده اهر – كليبر) پشت كوه سنگي مرتفعي واقع شده و در مقابل آن، كوه هشت سر قرار دارد كه به روايتي مسكن اصلي بابك خرمدين بوده است.
تپه تاريخي اژدها داشي در اين دره قرار دارد. بر بدنه و بالاي آن غارهايي است كه به گفته اهالي هر كدام گنجايش بيش از دو هزار نفر را دارد. بر روي تپه هاي قوبول دره سي، حفاري و تخريب هاي ناهنجاري صورت گرفته و تعداد قابل توجهي مجسمه هاي سنگي بيرون ريخته است. اين مجسمه ها كه تعداد آن ها از صد بيش تر است و در غارهايي وسيع سينه كوه پيدا شده اند، بيش تر صورت مردان جنگي را دارند كه دست بر سينه ايستاده اند. هم چنين در قوبول دره سي ميداني به نام هوشنگ شاه (لشكرگاه) و معبدي به نام جلال تالان كه احتمالا بازمانده يك آتشكده است وجود دارد. علاوه بر مجسمه هاي سنگي مردان جنگي، مجسمه هاي ديگري نيز به شكل گاو يا افراد غير نظامي از اين منطقه كشف شده كه نمي توان هويت دقيق محل آن را تعيين كرد. از طرف ديگر در اين ناحيه مقبره هايي وجود دارد كه سفال هاي منسوب به هزاره اول و دوم قبل از ميلاد از دورن آن ها به دست آمده است.
بقعه شاه حيدر كليبر:
بقعه شاه حيدر درروستاي شاه حيدر در 5/7 كيلومتري جنوب خاوري خداآفرين و 30 كيلومتري جاده شوسه اهر – كليبر قرار دارد و از جمله آثار تاريخي اين منطقه به شمار مي رود.
ساختمان تاريخي طومانيانس كليبر
در روستاهاي وينق و آينه لو، ساختمان تاريخي طومانيانس، كه تقريبا صد سال قدمت دارد در دو طبقه خيلي عظيم با سنگ هاي تراشيده شده، ايوان سراسري و چهاربرج (مانند قلعه هاي قديمي فرانسه) به سبك عمارت هاي قرن نوزدهم اروپا و روسيه ساخته شده است. مي نويسند، مظفر الدين شاه قاجار، هنگام مسافرت به اروپا در اين عمارت باشكوه استراحت كرده بود. سنگ نبشته اي در ديوار عمارت در كنار درب ورودي، تاريخ 1907 ميلادي را نشان مي دهد.
بلاگا گؤره
سلام
من آتروپاتنا (TTOTT) و يولداشم ايكيميز بير يرده بو وبلاگي يازروخ اينشالاه بو وبلاگي بيه نسيز
بو وبلاگ آذربايجان اوچون يازلر و آيري هدفي يوخدو
آذربايجان اوياخدي و اوياخ دا قالاجاخ
ياشاسين آذربايجان/ياشاسين ايران/ياشاسين تيراختور/ياشاسين تورك ميلتي
من آتروپاتنا (TTOTT) و يولداشم ايكيميز بير يرده بو وبلاگي يازروخ اينشالاه بو وبلاگي بيه نسيز
بو وبلاگ آذربايجان اوچون يازلر و آيري هدفي يوخدو
آذربايجان اوياخدي و اوياخ دا قالاجاخ
ياشاسين آذربايجان/ياشاسين ايران/ياشاسين تيراختور/ياشاسين تورك ميلتي